بیش فعالی در کودکان
بیش فعالی چیست ؟
بیش فعالی یا attention deficit / hyperactivity disorder ADHD یک نوع اختلال روانی در کودکان است که در آن بی توجهی و بیش فعالی ، فراوان‌تر و بیشتر از کودکان معمولی در همان سطح رشد است .
کودکان متناسب با سن خود تحرک ، بازیگوشی و کم توجهی دارند اما اگر کودکی بیش از اندازه از هم سن و سالان خود ، این نشانه‌ها را دارد اینجا ما والدین باید دقت بیشتری بکنیم .
میزان شیوع بیش فعالی
در کودکان دبستانی بین ۳ تا ۷ درصد بچه‌ها علائم بیش فعالی را نشان می‌دهند و این میزان در پسرها نسبت به دخترها بیشتر دیده می‌شود .
سن تشخیص بیش فعالی :
شروع نشانه‌های اختلال حدود ۳ سالگی است اما معمولاً تا زمانی که کودک به مدرسه می‌رود تشخیص داده نمی‌شود . در شروع مدرسه کودک بیش‌فعال در کلاس آرام و قرار ندارد و معلم را با مشکلات زیادی مواجه می‌کند و یا به دلیل نداشتن تمرکز نمی‌تواند نمرات خوبی کسب کند و کم‌کم معلم و خانواده متوجه نشانه‌ها می‌شوند و بیش فعالی تشخیص داده می‌شود .
و اما در ابتدا با انواع بیش فعالی آشنا شویم .
انواع بیش فعالی :
نوع اول : بی توجهی کودک نسبت به همسالان خود تحرک زیاد ندارد اما به‌شدت دچار عدم تمرکز است .
نوع دوم : بیش فعالی یا تکانشگری تمرکز و توجه کودک خوب است اما بشدت پرتحرک و تکانشی است.
نوع سوم : نوع مرکب بیش فعالی – کمبود توجه هم کودک پرتحرک و تکانشی است و هم تمرکز و توجه پایینی دارد .
که نوع سوم معمولاً در بین کودکان شایعه تر است.
دلایل بیش فعالی چیست ؟
ژنتیک :
تحقیقات نشان می‌دهد اگر در خانواده سابقه بیش فعالی در یکی از اعضا نزدیک باشد و یا سایر اختلالات روانشناسی مثل اختلال شخصیت ضد اجتماعی ،اختلال سلوک و… احتمال داشتن فرزند بیش فعال در این خانواده بیشتر است . و نتیجه مستقیم‌تر اینکه اگر فرزند شما بیش‌فعال است احتمال اینکه فرزندان بعدی شما هم بیش فعال باشند وجود دارد .
توجه داشته باشید که در صورتی که :
۱-علائم و نشانه‌های گفته‌شده حداقل به مدت ۶ ماه و در بیش از یک موقعیت ( مثلا خانه و مدرسه ) باید در کودک دیده شود .
خیلی از بچه‌ها در محیط خانه فوق‌العاده بازیگوش هستند و والدین را از پا درآورده‌اند اما در مدرسه کاملاً آرام و گوشه‌گیر هستند . این دسته از بچه‌ها بیش فعال نیستند و ممکن است تحت شرایط تربیتی اشتباه رفتارهای نامناسب داشته باشند . و به هرحال حداقل در ۲ موقعیت مکانی علائم بیش فعالی را بیش از ۶ ماه نشان می‌دهند .
۲- در شرایط استرس‌زا و موقعیت‌های دشوار در زندگی ممکن است کودک علائم بیش فعالی را به‌طور موقتی نشان دهد در حالی‌که بیش فعال نیست :
در زمان تغییرات ناگهانی در زندگی مثل طلاق والدین ، مرگ اعضای خانواده ، تغییر منزل ، اضطراب‌های شدید ، افسردگی و یا بیماری‌های جسمی مثل بیماری‌هایی که بر مغز تأثیر می‌گذارند ، کودک ممکن است علائمی همچون بی‌قراری و نداشتن تمرکز داشته باشد که در این موارد تشخیص بیش فعالی داده نمی‌شود و با رفع علت مشکل کودک هم رفع می‌شود .
۳- بیش فعالی علائم و نشانه‌های زیادی دارد ولی اگر کودک شما حداقل ۶ تا از نشانه‌ها به مدت حداقل ۶ ماه دارد باید برای تشخیص قطعی به یک روانشناس مراجعه کنید .
تست بیش فعالی کودک
نشانه‌های بیش فعالی نوع اول ( بی توجهی ) :
۱-معمولاً به جزئیات توجه نمی‌کند و در انجام تکالیف یا سایر فعالیت‌ها اشتباهات ناشی از بی‌دقتی زیاد دارد.
۲-غالباً نمی تواند بر روی تکالیف مدرسه توجه کافی داشته باشد و یا در بازی هایی که نیاز به توجه دارند ناتوان است .
۳-غالبا به نظر می رسد وقتی مستقیما با او صحبت می‌کنید گوش نمی‌دهد .
۴-غالباً دستورالعمل‌ها را کامل اجرا نمی‌کند ، کار درسی ، وظایف و تکالیف محیط کار را تکمیل نمی‌کند ( نه از روی لجبازی و یا نفهمیدن دستورات )
۵-غالباً در سازماندهی تکالیف و فعالیت‌ها ناتوان است .
۶-از تکالیفی که نیاز به فعالیت مستمر ذهنی دارد اجتناب می‌کند یا در اقدام به آن مردد است ( مثل کار درسی در مدرسه )
۷-غالباً اشیا لازم برای انجام تکالیف و فعالیت‌ها را گم می‌کند ( مثل مداد ،کتاب و…)
۸-محرک‌های بیرونی به آسانی حواسش را پرت می‌کند
۹- در فعالیت‌های روزمره غالباً فراموش کار است.
علائم و نشانه‌های ببش فعالی _تکانشگری:
۱-غالباً دست و پاهایش بی‌قرار است و روی صندلی وول می‌خورد
۲-غالباً در کلاس یا جاهای دیگری که انتظار می‌رود شخص نشسته باقی بماند صندلی خود را ترک می‌نماید .
۳-در جاهایی که مناسبتی ندارد می‌رود (مثلا پشت‌بام و یا جای خطرناک ) از در و دیوار بالا می‌رود
۴-غالباً قادر نیست بازی‌های بی سر و صدا انجام دهد .
۵-غالبا در حال حرکت است و به نظر می‌رسد موتوری به حرکتش وا می‌دارد .
۶-غالباً زیاد حرف می‌زند .
۷-غالباً قبل از اینکه سؤال تمام شود جواب‌هایی می‌پراکند
۸-غالباً در انتظار کشیدن برای نوبت ناتوان است
۹-غالباً حرف دیگران را قطع کرده و یا مداخله می‌کند (مثلا خود را در مکالمات یا بازی‌ها داخل می‌کند ).
اگر جواب شما به حداقل ۶ تا سؤالات بالا مثبت است احتمال وجود بیش فعالی در فرزند شما وجود دارد و باید به یک روانشناس برای مطمئن شدن مراجعه کنید و کمک حرفه‌ای بگیرید .
همین الان آنلاین نوبت بگیرید
برای اطلاعات بیشتر به صفحه رزرو وقت ملاقات مراجعه نمایید
عوارض و خطرات بیش فعالی کودک :
- کودکان بیش‌فعال غالباً به دلیل تکانشگری بالا مشکلات بیشتری نسبت به سایر کودکان تجربه می‌کنند به خصوص در جمع مهمانی‌ها و یا محیط مدرسه
- دعوا و مشاجره در کلاس و مدرسه بیش از سایر کودکان
- عزت نفس پایین
- مشکلات در تعامل و برقراری ارتباط با همسالان و دوستان
- ریسک بالای اعتیاد و الکلی شدن در این کودکان نسبت به سایر بچه‌ها
- بیش فعالی موجب ابتلای کودکان به سایر بیماری‌ها نمی‌شود اما معمولاً کودکان بیش فعال نسبت به سایر کودکان بیشتر در خطر مشکلات روانی مثل اضطراب ،افسردگی ،اختلالات یادگیری و اختلال دوقطبی،مخالفت و گستاخی با بزرگ‌ترها هستند .
البته همه این عوارض و خطرات تا زمانی است که ما برای درمان فرزندمان اقدامی نکرده باشیم .
درمان بیش فعالی :
دارو درمانی به همراه رفتار درمانی
آیا مصرف دارو برای کودکم ضرر ندارد ؟؟؟
بسیاری از والدین نگران مصرف داروهای بیش فعالی هستند و سؤالاتی برایشان پیش می‌آید مثل اینکه آیا کودکم به این داروها وابسته نمی‌شود ؟؟؟ و تا چه زمانی نیاز است فرزندم دارو مصرف کند ؟؟
داروهای که برای بیش فعالی کودکان تجویز می‌شود غالباً هیچ نوع وابستگی در کودک ایجاد نمی‌کنند و تا زمانی که روانپزشک کودک تشخیص بدهد باید دارو مصرف شود . این مدت مورد نیاز به مصرف دارو معمولاً چندین سال و تا دوره نوجوانی ادامه پیدا می‌کند .
در کنار مصرف دارو هم کودک و هم والدین تحت مشاوره روانشناس قرار می‌گیرند و به والدین یاد داده می‌شود رفتارهای متناسب با شرایط فرزندشان داشته باشند تا او در کنار مصرف دارو بتواند زندگی آرام‌تری داشته باشد .
تغذیه کودکان بیش فعال :
برای همه کودکان مصرف زیاد فست فود و نوشابه و شکلات توصیه نمی‌شود . در مورد کودکان بیش فعال ممکن است زیاد بشنویم که مصرف مواد قندی مثل نوشابه و شیرینی جات موجب تکانشگری و تحرک بیشتر آن‌ها می‌شود اما حقیقت این است که تحقیقات بر روی مصرف قند در کودکان بیش فعال شواهد قوی در تغییر چشمگیری حالات تکانشگری آن‌ها نداشته است .
و اما مصرف چه موادی برای کودکان بیش فعال توصیه می‌شود . موادی که مصرف آن‌ها برای مغز مفید است مثل : مواد با پروتئین بالا مثل تخم‌مرغ ،گوشت ، لوبیا و بادام‌زمینی که به تمرکز بیشتر کودک کمک می‌کند .
کودکان بیش فعال و تلویزیون :
دیدن تلویزیون برای کودکان زیر ۲ سال ممنوع است و برای کودکان بالاتر از ۲ سال دیدن برنامه‌های تلویزیونی بیش از ۲ ساعت در روز توصیه نمی‌شود .
بازی مناسب کودک بیش فعال :
تمام فعالیت‌ها و بازی‌های کودک بیش فعال باید با برنامه‌ریزی برای بالا بردن تمرکز کودک انتخاب شوند .
بازی‌های مثل : بلوک‌ها ، پازل‌ها برای این کودکان بسیار مفید است .
همین‌طور توصیه می‌شود برای کودک بیش فعال خود بسیار کتاب بخوانید .
